سابقه و پیشینه ی قهوه ترک
قهوه ترک درسال ۱۵۱۰ میلادی در کشورهای بزرگ اسلامی مانند قاهره و مکهدر به رایج ترین نوشیدنی پر مصرف در میان اکثر اقشار جوامع آن روزگار بدل شده است. تاریخچه قهوه ترک حکایت از آن دارد که اولین قهوه خانه در استانبول در تاریخ نگاری عهد عثمانی به ثبت رسیده است. در سال ۹۶۲ در سراسر قلمرو عثمانی و شهر قسطنطنیه خبری از قهوه خانه نبود.
در آن سال ها فردی از دمشق و فردی از حلب مغازه ی قهوه فروشی راه انداختند و به انجام آن کار پرداختند. زیرا که در سال ۱۵۵۵ میلادی قهوه برای اولین بار توسط دو تاجر سوریه ای به شهر استانبول (ترکیه) برای اولین بار آورده شد و تا اواسط قرن هفدهم به زینت مهمانی ها و جشن های قلمرو عثمانی تبدیل شد. زیرا در سال ۱۵۵۵ اولین بار مغازه ی قهوه توسط دو شخص در قلمرو عثمانی افتتاح شد. شخص اول اهل حلب سوریه بود و شخص دوم در دمشق زندگی می کرد. قهوه تا اواسط قرن هفدهم به پر مصرف ترین نوشیدنی در مهمانی ها و جشن های پر رونق سلاطین عثمانی بدل شد.
قهوه با آداب و سنن ویژه برای پادشاه سرو می شد. تاریخچه قهوه ترک از آداب خاصی برخوردار بود؛ به همین دلیل بانوان حرم آموزش ویژه ای برای تهیه ی قهوه می دیدند. در ادامه ی مطلب شما را با تاریخچه قهوه ترک و آداب و رسومات خاص تهیه قهوه ترک و نکاتی از این قبیل آشنا خواهیم کرد، پس همراه ما باشید.
اولین قهوه خانه ها در ترکیه و کشورهای مختلف
نخستین قهوه خانه در شهرهای Tahtakale و Eminönü افتتاح شدند؛ با شروع به کار قهوه خانه ها مردمان شهر برای تفریح و گذراندن وقتشان در کافه خانه ها دور هم جمع میشدند و فراغتشان را با میل کردن قهوه و تخته بازی و صحبت در مورد دولت و مسائل روز می گذراندند. امروزه در کشور ترکیه قهوه به صورت سنتی سرو می شود و شیوه سرو سنتی قهوه ترک رفته رفته به مرور زمان جای پای خود را در کشور های اروپایی اعم از انگلستان، فرانسه، ایتالیا باز می کند و بدین شکل تاریخچه قهوه ترک گسترش پیدا کرده است.
آداب و رسومات مردم ترکیه
قهوه ترک در بین مردم ترکیه آنقدر اهمیت دارد که در مراسم خواستگاری هم رسوخ کرده است. زیرا که دختران را در مراسم خواستگاری با مهارت هایشان در سرو قهوه مورد آزمون و خطا قرار می دهند. پس بنابراین، قهوه علاوه بر اینکه یک نوشیدنی روزمره است؛ جزئی از سنت مراسم خواستگاری نیز محسوب می شود.
سنت قهوه در مراسم خواستگاری
در مراسم خواستگاری قبل از عقد و عروسی خانواده داماد با دیداری اجازه ی ازدواج را از خانواده ی عروس می گیرند. در این حین عروس برای داماد قهوه ترک تدارک می بیند اما درون قهوه به جای شکر، نمک می ریزد. اگر در این حین داماد با خونسردی و بدون هیچ گونه اخم و ناراحتی قهوه اش را میل کند بر این اساس بنا را بر این می گذارند که اخلاق و کردار و صبور بودن داماد، خوب است.
نحوه تهیه ی قهوه ترک در خانه
ابتدا قهوه را در ظرف های مخصوصی به اسم جزوه میریزیم. جزوه ها به ظروف مسی با دسته های بلند معروف هستند. برای تهیه ی یک فنجان قهوه، ما به یک فنجان آب و دو قاشق چای خوری قهوه نیازمندیم. آن را با هم ترکیب کرده و سپس روی شعله قرار می دهیم. در اینجا باید دقت کرد که وقتی قهوه شروع به جوشیدن و بالا آمدن کف نمود، شعله را بایستی خاموش کرد. چرا که روی قهوه ترک باید کف باشد. سپس بر این اساس قهوه را برای مهمان ها آماده و سرو می کنیم.
تدارک قهوه ترک
پذیرایی قهوه ترک به صورت داغ انجام می شود. اشخاص برای بهتر شدن طعم اکثرا یک لیوان آب سرد پیش از مصرف قهوه، می نوشند. همچنین نوشیدن آب سرد برای معتدل کردن طعم قهوه نیز استفاده می شود. به شکل سنتی قهوه ترک با دسر و شیرینی (لوکوم) سرو می شود، تا طعم و مزه ی بهتری پیدا کند. در قسمت سواحل مدیترانه ی ترکیه، قهوه ترک با مغز پسته نیز تهیه می شود. همه ی ذرات ریزی که درون ظرف مسی (جزوه) هست به درون فنجان قهوه ریخته می شود، اما ته قهوه خورده نمی شود.
آیا قهوه ترک و لبنانی و عربی باهم تفاوت دارند؟
قهوه ترک و لبنانی تفاوتی باهم ندارند. زیرا، قهوه ترک ابتدا در ترکیه بوده و سپس به قسمت های اروپایی گسترش یافته است و قهوه ای به اسم قهوه لبنانی را بوجود آورده است. اما بعضی ها بین قهوه ترک و قهوه لبنانی تفاوت قائل هستند. فرق بین قهوه ترک با قهوه عربی در این است که داخل قهوه عربی زعفران، میخک، هل و گلاب استفاده می شود و نیز داخل ظرفی به نام دله سرو می کنند.
کلام پایانی
قهوه ابتدا در کشورهای اسلامی مانند: قاهره و… به عنوان یک نوشیدنی رواج یافت و سپس به سایر کشورهایی همچون ترکیه گسترش یافت. کم کم مغازه ها و کافه های مخصوص سرو قهوه ترک به وجود آمد. در رسومات مردم ترکیه قهوه به عنوان جزئی از آداب و رسوم خواستگاری استفاده می شود. در مراسم خواستگاری عروس برای داماد قهوه ترک می آورد.
تهیه ی قهوه ترک به این صورت است که ابتدا داخل ظرف مسی ریخته و سپس یک فنجان آب به همراه دو قاشق چای خوری قهوه افزوده می شود. سرو قهوه ترک همراه با آب سرد و دسر و شیرینی برای معتدل کردن طعم قهوه استفاده می گردد. تفاوت قهوه ترک با قهوه عربی در محتویات آن ها می باشد. محتویاتی که در قهوه عربی وجود دارد و در قهوه ترک نیست شامل هل، زعفران، میخک و گلاب می باشد. قهوه ابتدا در آفریقا رشد و نمو کرد و سپس در سایر کشورهای اروپایی و پر باران گسترده شد.
نویسنده : سید حمید داودی ازغدی
